Sameer Neupane

मानिस त्यसै पनि स्वतन्त्र प्राणी । समाजमा स्वतन्त्र जिवन जिउनु संविधान त कार्यान्वयन हुने विषय हो । मानिस स्वस्थ्य हुनु , शिक्षा मैत्री हुनु, आवासको ग्यारेण्टी हुनु र कुनै काम प्रतिको आधारभूत ज्ञान हुनु उसको मानसिकतामा नयाँ विचारको आभास हो ।      आज मजदुर दिवस मे १, “संसारका मजदुर एक हौं” भनि कार्ल माक्र्स र फेडरिच एन्जल्सकोे कम्युनिष्ट घोषणापत्रमा उद्वरीत नाराले आज पनि उत्तिकै महत्व बोकेको छ । १३० औं मजदुर दिवस आज नेपालमा पनि भव्य रुपले मनाइने नै छ । तर मजदुर हक, र हित सम्बन्धि धारणा मानिसमा नहुँदा आज पनि लाखौं मजदुर श्रममा त पिल्सीएका छन् तर उनीहरुले पाउने श्रम अनुसारको ज्याला नपाउँदा उनीहरुको शारिरीक तथा मानसिक स्वास्थ्यमा सहजता नपाएको अनुभव अझै छ । समाजमा मानिस बाच्न उसले कुनै न कुनै कार्य गर्नै पर्छ श्रम प्रतिको साझेदारीको भागेदार बन्नु मानिसको आवश्यकता हो । मानिस जीवनरत कामबाट उम्किन सक्दैन । हिन्दु दर्शनशास्त्र गीतामा पनि भगवाद कृष्णले अर्जुनलाई दर्शन बोध गराउँदा कर्मको उदाहरण दिँदै मानिस पौराणिक रुपमा कर्मयोगी नै रहेको बताउनु भयो । ढुँङ्गे युग, दास युग, पुजी...

विकास, राजनीति, नैतिकता र सफलतायस्ता पर्यायवाची आधारभूत शब्द हुन जसको परिभाषा केलाउने खड्को हामी सबैलाई छ । विकास मानव सभ्यतामा जब उदारवादको प्रश्रय भयो त्यही दिन देखि चाहे त्यो प्रजातन्त्रमा नै होस वा समाजमादमा चरम प्रयोगको कार्याशाला बन्दै आयो । जनताद्वारा, जनताको लागी र जनताले नै गर्ने शासन भनि विकासको उठान त मत माग्ने नेताले उठाए । तद अनुरुप मोटरबाटो, संञ्चार, प्रविधिमा त विकास भयो । जनताको आधारभूत विषय स्वास्थ्य, शिक्षा र आवासमा पनि संकुचित विकास भयो । संकुचित यस मानेमा दुर दराजमा स्वास्थ्य र शिक्षाबाट लाभान्वित जनता अझै मर्कामा परेका छन् । राजनीतिक रुप जे भए नि जनताका विकासका मूद्वा भाषणमा सिमित छन् । कार्यान्वयनको हिसाबमा नीति नियम र दिगो अर्थनितीको अभावमा नियम राजनीति तरलतामा हाम्रो समाजमा गढेको छ । पार्टी नीतिले जनताको घरमा चुल्हो नभई तरकारीको मरमशला मात्र बनेको छ । यदी सही र जनतामुखी आवाज दिगो अर्थनिती र हाम्रा श्रदेय नेताका मुखवाणी भइदिने हो भने आज आम समुदाय र बरोजगारीमा डुब्दैनथे होलान १ हाम्रो देशको ग्राहस्थ उत्पादन, कुल आयव्यय, बाल मृत्युदर, औषत आयु, विकासको वृद्वि द...

आज शुक्रबार, मलाई संसोधनवाद के होला भन्ने प्रश्नले कुत्कुत्याइरहेको छ । संसोधनवाद भनेको विचारमाथि गरिने संसोधन हो । आफैं भित्र प्रश्न गर्दा वाक्क भएको छु । रिमाल जी लाई सोद्दा वहाँ अनविज्ञ रहेको बताउनुहुन्छ । आज रिमालजीले माछा तन्दुरी ख्वाछु भनि चिकेन नान ल्याउनु भएछ तर के सँधै जस्तो चिकेन नै खानुपर्छ भन्ने वाद नै संसोधनवाद हो । म पक्कै साथीहरु सँग वार्तालाप गर्छु अनि त्यसको विश्लेषण हुन्छ कि त ! मैले हिजो वीर अस्पतालमा वाहिर प्राङ्गणमा वसी टिकट काटेँ । डाक्टरसाबले पूर्जीमा औषधी लेखि दिए ग्यास्ट्रिकको दबाइ र वी कम्प्लेक्स त सजिलै पाइयो तर एउटा औषधीको लागि अस्पतालको लेटरप्याड र डाक्टरको सही छाप नै चाहिँदो रहेछ । दश रुपैयाँमा केही पत्ता खाएपछि अलि राहत मिलेको छ । संसोधनवाद सम्बन्धि अंग्रेजी किताब त छ कसरी पाना पल्टाउँ । चिसो किचनमा समाजवादका पाना पल्टाउँदा विरामी परेको कुरा सम्झन्छु अत्यासलाग्छ आफ्नै सुत्ने खाटमाथि । भाँडा मस्काउन पानी नहुने अनि राती फोहोर सँगै बस्नुपर्ने बाध्यता अस्पताल गएर आइसकेपछि अत्यास लाग्छ । थर्मसमा तातोपनी सार्दै पढ्दै गर्न त मज्जा लाग्छ । परिक्षाका दिन एउ...

म सोच्दै छु, म माँ छायाँ किन आउँछ, दिमागमा अनायासै शरीरका समस्याहरु किन खुल्छन । मनोवैज्ञानिक रुपमा रोगको त्रास खेल्न थाल्छ अनि बतारिएका आवाजले मेरो शरिर काप्न थाल्छ शरिरको तापक्रम हल्का बढ्दै जान्छ । म पानी खान्छु त्यसैले आराम दिँदैन । तातोपानी खाने विचारमा छु । कता कता मेरो दिमागमा अनाधिकृत रुपमा मनोवैज्ञानिक रुपमा त्रासदी छर्ने मानिसका शब्दका वाण सुन्नुपर्छ मलाई मेरो शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य प्रति दिग्दार लाग्छ । टेलिभिजन र रेडियोको सन्देश कुनै उल्टो त भएको हैन ? मानिसका अनौपचारिक र औपचारिक शब्द जालले मलाई दिग्भ्रमित बनाउँछ । आँखाका नानीका तर्कनाहरु ज्सका कारण म स्वयं तर्सिरहेको थिएँ । मेरो लक्ष्य, मेरो सपना, मेरा सोच, मेरो कल्पना सबै माटोमा विलिन भएका थिए । माया मैले कसैबाट पाइन । त्यो पाउने विषयवस्तु पनि त होइन रछ । आजका दिनमा म अचेत छु सायद सचेतना भन्दा अचेत मजदुर काम लाग्छ होला । आज म पनि एक मजदुर भएको छु तर ज्याला मेरो सोच रहेन । त्यसैले म पैसालाई गौण मान्छु । किनकि त्यो मेरो सोच भन्दा टाढाको विषय हो । तर संसार त पैसा मै अडेको छ । खाजा समयमा नपाउनु भनेको धुम्रपान भन्दा ह...

आज चैत्र २७, बिहान ५ः३० मा उठेर ड्युटी गर्न सधैँ जसो गाह्रो भएन तर आजको समोसा भिन्नै स्वादको थियो । काम खासै भएन, व्यस्त रहिन आज कम थकित भएँ । आज किताब पढ्ने मेसो आएन । न त कुनै पत्रपत्रिका पढियो कारण ३ घण्टा चश्मा नै थिएन आँखामा । आज कम्प्युटरमा हात अरु दिन भन्दा कम चलाएको कारण पनि होला मानसिक तनाव भएन । तर पुतलिसडक तिर चश्मा लिन जान शुरु चोटी गाह्रो भयो । त्यसो त घाममा नहिँडेको धेरै भएछ । आँखामा हाल्ने दुई ड्रप, डिब्बा औषधि ल्याएँ । ब्लुकट लेन्स पनि राखेर चस्मा तयार गर्न लगाएँ । बेलुकि पाँच बजे चश्मा पनि तयार भयो । साथै मन फुरुङ्ग भएको छ आजराती रिङ्गटा लाग्दैन होला । तर वास्तवमा समोसा, चिया, जेरी साँच्चै मीठो थियो ! 

आज चैत्र २६ गते, केही समाचार त बनाउन भ्याइन । अस्ति एउटा समाचा लेखौं भनेको मौसम मिलेन । बिहान ६ बजे नै उठेँ । उठेर पर के.सी. को होटलमा चिया खाजा मगाए, शुशिल टुप्लुक्क आइपुग्यो । खाजा मगायो आलु चना, पकौडा चिया खाइयो । पैसा उसले तिर्यो । रमाइलो गफ भयो । त्यसरी गफ गरेर रेष्टरामा नखाएको धेरै भएछ । अफिस फर्के । त्यति कै मा मिनकुमार आइपुगे । हिसाब किताबको हेक्का राखे । डेक्सटपमा डिजाइन गरेँ । त्यसपछि खाना खान घर आएँ । जाँदा सुवर्ण बसेको रै छ ? बुबाको पुरानो साथी । सुवर्ण मजाकको गफ गर्ने मानिस । त्यसपछि सुवर्ण अंकललाई चिया दिएर भए पनि गफ गर्न भ्याएँ । त्यसपछि कार्यक्रम संयोजक अरुणा लामा साझँका उत्तम रिमाल आए । मेरा बारेमा खासखुस कुरा काट्दै थिए । आमा हस्पिटल जान भनी जबरजस्तपैसा मागि लागिन । यसो पोखरेल अंकलकोमा गएको त नयाँ पत्रिकामा प्रकाशित एउटा लेखमा हस्पिटल ओपीडि सेवा लगायत सबै बन्द लेखिएको पाएँ । बिरामीको कुरा गर्दा म पनि बिरामी भएको छु । च्यानल नेपालमा काम गर्दा गौशाला देखि म बिरामी भएको थिएँ । मलाई त्यतिबेला आर्थिक अभावका कारण सो मिडिया छोड्नुपर्यो। त्यसपछि जिन्दगी देखि फ्रस्टेसन भ...

       आज चैत्र २५ गते, मलाई बिहानको समयमा उठ्ने बानी परको छ, हर्षित छु । त्यसो त व्यवहारिक बनिसकेको छुइन मानसिक तनावमा पर्न थालेको छु । अलिकति बढ्ता कुरा घर परिवारका सदस्यले गर्दा बेहोसी हुन थालेको छु । आमाले कराउँदा मेरो मनबाट अनायास घिन लाग्दा कुरा निस्कन थालिसेकेको छ । मलाई थाहा भएसम्म मेरो मुखबाट यी कुरा त्यती कहिल्यै निस्कदैन । हिजो बहिनी र आमा मिलिमिल कुरा घुमाई घुमाइए दिमाग केलाए, झन्डै बेहोसी भएँ । एक छिन मलिन भएँ । आँखामा आँसु आयो । त्यसपछि खाना निल्न गाह्रो भयो । यो त सत्र दिन सम्म परिक्षामा पढ्न बस्दा पनि झन्डै बेहोसी भई, खानेकुरा निल्न गाह्रो भएको पनि हो । त्यतिन्जेलमा बहिनी र मेरो झगडा परेछ, उसको हातमा मैले नंग्राले कोपरेछु पनि । दिमागको सचेतना हराउँदा ।    बिहानको यात्रा त्रिपुरेश्वरतिर लागियो । बागबजारको बाटोमा एउटी नचिनेको बयस्क महिलाले उताको बाटो तिर जाने संकेत गरि । म गइन । बागबजारको फुटपाथबाट भक्तपुर बसस्टपमा जाँदा ठूलो कुकरले झम्टीन खोजो । खिचा होइन घर पालुवा कुकुर । हस्यांग, फस्यांग गर्दै दौडियो । टोक्ला जस्तो लाग्यो डराएँ । साँच्चि ...